1. Avanos’ta Gezilecek Yerler

Avanos, Nevşehir’in ilçelerinden biri. Avanos ismi; Asurlular döneminde Venassa – Nenassa, Hititliler döneminde Zu-Vinessa, Selçuklular döneminde Enez – Evenez – Uvenez, Bizans döneminde Vanote daha sonraki yüzyıllarda ise Selçuklu Türkleri ile birlikte Selçuk ordusu komutanlarından Evranos Bey’in ismini alıyor. Osmanlı Dönemi’nde de Avanos olarak değişime uğruyor. Kapadokya’da gezerken birçok tabelada Venassa, Evranos gibi isimleri göreceksiniz. Bu isimlerin Avanos’un eski isimleri olduğunu bilin.

1.1 Devrent Vadisi

Diğer ismi Hayal Vadisi olan Devrent Vadisi, birçok dizinin çekildiği ve çoğu Kapadokya tanıtımında kullanılan deve formundaki peri bacasının olduğu yer. Ziyaretçiler tarafından tahrip edilmesini önlemek için etrafını çitlerle çevirmişler. Aslında Kapadokya’daki tüm vadilerin kendine has özellikleri var ama bu vadiyi özel yapan peri bacalarının birçok hayvan veya farklı objelere benzetilmesi. Bu alanda köylüler tarafından getirilmiş develer de göreceksiniz. Ücret karşılığı deve ile fotoğraf çektirebiliyorsunuz.

1.2 Saç Müzesi

Bu müze bildiğiniz müzelere hiç benzemiyor, hatta Guiness tarafından dünyanın en garip müzeleri arasında gösteriliyor. Çömlekçiler çarşısında bulunan müze aslında Chez Galip’in çömlek dükkânının bir bölümü.

16.000’i aşkın kadının saç tutamı ile kaplı Saç Müzesi’nin kendisi ne yalan söyleyelim biraz tuhafsa da hikayesi şaşırtıcı şekilde romantik. Galip Bey’in sevgilisi bir Fransız kadın varmış. Gün gelmiş, ülkesine dönmüş. Giderken de saçından bir tutam keserek buradaki duvara asmış. Daha sonra dükkânı ziyarete gelen kişiler de saçları bırakmaya başlıyorlar ve yaklaşık 16 bin adet saç teli olan bir yer haline geliyor. Hala da ziyaretçiler saçlarından keserek buraya bırakmaya devam ediyorlar. Senede iki kez yapılan çekilişe katılmak isteyen kişiler de bir kâğıda kişisel bilgilerini yazarak kesmiş oldukları saçlarıyla birlikte asıyorlar. Yapılan çekilişte isminizin çıkması durumda sizi tekrar Kapadokya’ya davet ederek bir haftalık tatil masraflarınızı karşılıyorlar.

Müzede fotoğraf çekmek yasak. Bunun nedeni ise burayı ziyarete gelen bir kaç kişi fotoğraf çekme bahanesiyle kişilerin iletişim bilgilerini alıp onları rahatsız etmeye başlamasıymış. Rahatsız edilen kişilerin Galip Bey’e dava açması sonucu müzede fotoğraf çekilmesi yasaklanmış. Müze haftanın yedi günü 08.00-19.30 saatlerinde ziyarete açık. 

 1.3 Zelve Açık Hava Müzesi
Farklı inanışlara sahip iki toplumun aynı yer ve aynı zamanda yaptığı kilise ve camileri, birbirlerine ve dinlerine olan anlayış ve hoşgörüyü görmek isterseniz Zelve Açık Hava Müzesi’ni gezin deriz. Zelve harabeleri peri bacalarının en yaygın ve en güzel olduğu yer. Burada doğa yürüyüşü yapabilir ya da farklı safari programlarından biri ile bu vadiyi gezebilirsiniz.

1.4 Yeraltı Seramik Müzesi – Güray Müze

Dünyanın ilk ve tek yeraltı seramik müzesi olan Güray Müze‘ye giderek, ülkemizde yetişmiş dünyaca ünlü seramik sanatçılarının eserlerini, bölgeden çıkarılan küçük buluntuları, Roma, Bizans, Selçuklu, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait seramik ve çömlek eserleri görebilir, atölyelerde sanatçıları çalışmalarını yaparken izleyebilirsiniz. 

 Özkonak Yeraltı Şehri de Avanos’ta bulunuyor.

2. Çavuşin’de Gezilecek Yerler

2.1 Çavuşin Eski Cami

Çavuşin, Avanos ve Göreme yolu arasında, Göreme’ye iki kilometre mesafedeki yerleşim yeri. Eski Cami, Kapadokya’nın en eski yerleşim yerlerinden birisi Çavuşin’de, Selçuklu Dönemi tarzında bir minaresi olan işlek köy camisi. 1958’deki bir heyelan sonrası köy boşaltıldığında kullanıma kapatılınca atıl kalmış ama 2011’de restorasyon geçirerek tekrardan kullanıma açılmış. 

2.2 Rahipler Vadisi (Paşabağı)
Paşabağı olarak da bilinen bu vadide Bizans döneminde tecrit edilmiş bir hayatı tercih eden kişiler yaşamış. Peri bacalarından birinin içinde Aziz Simeon adına yapılmış bir şapel ve birçok kaya yapıları bulunuyor. Bir rivayete göre 5.yy’da Halep yakınlarında münzevi bir hayat sürdüren Simeon, mucizeler yarattığı düşünceleri ile çıkınca halkın aşırı ilgisinden kaçarak bir sütun üzerinde yaşamaya başlar. Sadece kendisine getirilen yiyecek ve içeceği almak için aşağıya inermiş. Anlayacağınız bu vadinin şapelleri ve kiliseleri gezilesi. Mübadeleye kadar Rumlar da burada yaşamayı sürdürmüş.

2.3 Güllüdere Vadisi

Doğa yürüyüşleri için en ideal yerlerden biri de Güllüdere Vadisi. Kayalara oyulmuş çilehane ve kiliselerle dolu bir yer. Bu vadide trekking de yaklaşık 4 kilometre 1 saat kadar sürüyor.

2.4 Kızılçukur Vadisi

Gün batımının en güzel olduğu nokta tartışmasız Kızılçukur Vadisi. Bu vadideki kiliseler de bölgenin en eski kiliselerinden. Eğer Jeep veya ATV safari turları ile geldiyseniz vadiye giriş için ücret ödemiyorsunuz. Bu vadiye atv, jeep, motosiklet ya da at ile giriş yapamıyorsunuz sadece seyir terasının olduğu alana gidebiliyorsunuz. Vadinin içerisine girmek için yürümeniz ya da bisiklet kullanmanız gerekiyor. Patika yollarda bisiklet kullanmıyorsanız sizin için riskli olabilir.

2.5 Çavuşin Kilisesi

Tek nefli, üç apsisli olan kilisenin narteksi yıkılmış durumda. İlk dönem Hıristiyanlığın en iyi ikon boyama çalışmaları bu kilisede olduğu söyleniyor. Yaşlı ve çocuklar için giriş yolu biraz zorlu.

2.6 Vaftizci Yahya Kilisesi

Bölgede kilise olduğu belli olan tek yapı. Kaya içine oyulmuş girişin arkasında Vaftizci Yahya’ya adanmış olan üç nefli bir bazilika bulunuyor. Bazilikanın freskleri çok kötü durumda ön cephesi de erozyon nedeniyle yıkılmış. Bizans Dönemi’nde Aziz Hieron’a ait kutsal emanetler burada saklanmış. Kiliselerde olan resimlerin, boyamaların zarar görmemesi için flaşlı fotoğraf çekimi yapılamıyor. 

3. Göreme’de Gezilecek Yerler

Göreme aslında Nevşehir merkez ilçesine bağlı belde. Yani Ürgüp ve Avanos gibi bir ilçe değil ama Nevşehir’in en güzel Kapadokya deneyimlerini vaad eden yerlerinden. M.S 4.yy dan 13.yy a kadar manastır hayatının yaşandığı bir yer. Kapadokya bölgesindeki en yoğun kaya otellerin ve restoranların bu bölgede toplandığını göreceksiniz. Çünkü Göreme konum olarak o meşhur sıcak hava balonlarının sabahın ilk ışıklarında yükseldiği vadilere bakıyor.

3.1 Aşk Vadisi

Panoramik olarak en keyifli olan vadi Aşk Vadisi diyebiliriz. Buraya aşk vadisi denilmesinin sebebi ise bu vadide evlilik tekliflerinin yapılmasıymış. Burada bir de Aşıklar Tepesi adında bir seyir bölümü de var. Araçla vadinin içlerine kadar girmek çok zor olduğundan kısa yoldan en güzel manzaraları yakalamak için oraya çıkabilirsiniz.

3.2 Göreme Açık Hava Müzesi

MS 4-13. yüzyıllar arasında manastır eğitiminin başladığı ilk yer olan Göreme Açık Hava Müzesi, kiliseler, mezarlıklar, şapel, yemekhaneler, mahzen ve manastırdan oluşan bir manastır kompleksi.

Göreme Açık Hava Müzesi’nde Görülecek Yerler

Burada ziyarete açık olan yerler: Kızlar ve Erkekler Manastırı, Aziz Basil Şapeli, Elmalı Kilise, Azize Barbara Şapeli, Azize Katerina Şapeli, Yılanlı Kilise, Karanlık Kilise, Çarıklı Kilise ve Tokalı Kilise. Bu yerlere ek olarak çökme tehlikesi olduğundan ziyarete kapalı aslında 18 kilise ve 11 yemekhane daha var. Kiliselerin içinde harika duvar resimleri var ama fotoğraf çekmek yasak.

4. Uçhisar’da Gezilecek Yerler

Uçhisar da Göreme gibi aslında Nevşehir merkez ilçesine bağlı belde. Hemen Göreme’ye birkaç kilometre mesafede ona komşu olan bölge.

4.1 Uçhisar Kalesi

Bölgenin her yerinden görülebilen en yüksek peribacası olan Uçhisar Kalesi’ne çıkarak panoramik seyir yapın. Kaleden bütün göreme vadisini ve peri bacalarını görebilirsiniz. Eğer gün batımı saatlerinde balon uçuşları olursa kaleden balonları seyredebilir ya da günü burada batırabilirsiniz.

4.2 Güvercinlik Vadisi

Bu vadi ismini, zamanında burada yaşayan insanların kayalara oyarak açtığı güvercin yuvalarından alıyor. Güvercinlik Vadisi’nde trekking, vadi bisikleti, vadi koşusu ve yoga gibi etkinlikler çok popüler. Vadilerde yapılan safarilerle diğer vadilerin içine giriyorsunuz ama buranın içine giremiyorsunuz. Sadece vadiye tepeden bakabiliyorsunuz. Vadinin içine girmenin tek yolu yürümek. 

 5. Ürgüp’te Gezilecek Yerler

5.1 Temenni Tepesi

Tarihsel ve doğa güzellikleri bakımından Nevşehir’i dünyaya tanıtan ilk yer Ürgüp’tür desek yalan olmaz. Buranın en yüksek tepesi olan Temenni Tepesi, şehrin her yerinden görülebilecek bir konuma sahip aynı zamanda bu tepeden Erciyes dağı görülebiliyor. Temenni Tepesi’nde iki tane kümbet var. Tepeye girişte sağda kalan kümbet bir türbe. Zaten insanların bu türbeye dilek dilemek için bez bağlamaları nedeniyle adı da “temenni” olarak kalmış. Tepede 3. Alâeddin Keykubat’a ait olduğu söylenen bir mezar da bulunuyor. 

Temenni Tepesi’nin ortasındaki kümbet Tahsin Ağa Halk Kütüphanesi. Kütüphane ilçe merkezine taşınmış ama yine de  burada görebileceğiniz birkaç eser bulunuyor. Bu tepeye çıktığınızda Tahsin Ağa Halk Kütüphanesi’ne gidip kitapları karıştırmadan, çay içmeden aşağı inmemelisiniz. Aslen Ürgüplü olan Mustafa Güzelgöz, kurucusu olduğu ilk gezici kütüphane servisi ile ABD Başkanı Kennedy tarafından ödüllendirilmiş ve 1969 yılında Amsterdam’da yılın kütüphanecisi seçilmiş. El yazması kitapların da olduğu küçük, şirin yerde doyasıya vakit geçirip, kitapların arasında kaybolun. 

5.2 Asmalı Konak

Kapadokya’da geleneksel bir konak nasıl olur diye görmek isterseniz diziyle meşhur olup ziyaretçi akınına uğrayan Asmalı Konağa gidebilirsiniz

5.3 Gomeda Vadisi

Güvercinlik veya Kızılçukur Vadileri kadar ünlü olmasa da yaklaşık 6 kilometrelik alana yayılan Gomeda Vadisi ve devamındaki Üzengi Vadisi, dıştan bakıldığında bir kaleyi veya birkaç katlı apartmanı andıran güvercinlikleri ile ünlü vadiler. Roma İmparatorluğu döneminde, bu vadi yaklaşık 600 evli, 2 kiliseli, 2 nekropollü ve 1 yaraltı şehirli bir yerleşim yeriymiş.

5.4 Üç Güzeller

Kapadokya’nın simgesi haline gelmiş bu üç peribacasına kısaca üç güzeller deniyor. O klasik şapkalı peribacası formunun en güzel göründüğü yer burası. Zaten Kapadokya’ya gelen birçok turistin fotoğrafının arka fonunda net bu üçlü var. Bu üç güzellerin bir de efsanesi var: Zamanında Kapadokya Kral’ının bir kızı varmış ve bu kız bölgedeki bir çobana aşık olmuş. Kral kızının çobanla evlenmesine karşı çıkmış ama prenses yine de çobanla evlenmiş. Çobanla prensesin bir çocuğu olmuş ama Kral torunu olmasına rağmen kızını affetmemiş ve peşlerinden tüm aileyi katletmesi için asker göndermiş. Tam öldürülecekleri sırada prenses Allah’a onları bu durumdan kurtarması için yalvarmış. İşte o anda üçü de taşa dönüşmüş. Bu taşlardan en öndekinin çoban, ortadakinin çocukları ve en arkadakinin de prenses olduğuna inanılagelmiş.

5.5 Ortahisar Kalesi

Ortahisar Kalesi, tüm Kapadokya bölgesinin en büyük peri bacası. Adeta Kapadokya’nın bacası gibi Ortahisar’da tüm heybeti ile yükseliyor. Bu peri bacasının, insan eliyle şekillendirilmesi ilk olarak Etiler zamanında korunma amaçlı başlamış. Zamanında yaşanan savaşlarda güçlü bir kale görevi görmeye başlamasıyla daha sonrasında Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinden de sığınak görevi görmüş. Bugün buraya çıktığınızda Ürgüp, Avanos ve Göreme’yi kuşbakışı görebiliyorsunuz.

Kapadokya Yeraltı Şehirleri

Sürekli akın ve yağmalarla karşı karşıya kalan Kapadokyalılar çareyi köylerinin altına sığınabilecekleri ikinci bir köy kazmakta bulmuşlar. Kapadokyalılar diyorum çünkü Hititlerden (MÖ1650-1200 ) tutunda Bizanslılara kadar buraya gelen tüm medeniyetler bu düzeni sürdürmüşler ve geliştirmişler. Her evin içinden yerin altına iniş varmış. Daha sonra da bu yeraltı köylerleri birbirine tünellerle bağlanarak yerlatı şehirlerine dönüştürülmüş.

36 tanesi gün yüzüne çıkarılmış olsa da aslında yerin altında 150-200 yeraltı şehri olduğu tahmin ediliyor. Bu şehirlerin en enteresan yönlerinden bir tanesi de çok sofistike bir şehir planlamasına sahip olmaları. İçinde gezip görebileceğiniz havalandırma, sulama, ısınma, kanalizasyon sistemleri, akıl hastanesinden kiliselere çeşitli kamu kurumları var.

1. Derinkuyu Yeraltı Şehri

Yerin altında sekiz kattan oluşan Derinkuyu Yeraltı Şehri, aralarında en popüler olanı. Zamanında aynı anda 50.000 kişinin yaşayabildiği yeraltı şehrindeki yerleşik yaşamın, Asurlar’a dayandığı düşünülüyor. Kaymaklı’dan farklı olarak burada misyonerler okulu, günah çıkartma yeri ve vaftiz havuzu bulunuyor. Derinkuyu ismini, içindeki kuyulardan alıyor. Bu kuyular, yerin 60 metre aşağısına inerek, doğal bir havalandırma görevi görüyor. Derinkuyu’nun altında 400-500 adet yer altı şehri daha varmış ve bunlara ait 600 adet iniş çıkış kapısı var. Bu kapılar şu an halen oturulmakta olan evlerin içerisinde olduğundan yeraltı şehrinin bazı kısımları halk tarafından depo olarak kullanılıyor.

2. Özkonak Yeraltı Şehri

Avanos’a 14 kilometre mesafede bulunan Özkonak Yeraltı Şehri’nin 4 katı bulunuyor. İçinde Hititler’e ait kartal heykelinin bulunması nedeniyle, temelinin Hititler tarafından atıldığı düşünülüyor. Kaymaklı ve Derinkuyu yer altı şehirlerinden farkı, farklı katlar arasında haberleşmeyi sağlayan uzun deliklerin olması. Bir diğer farkı ise sürgü taşından sonra tünel üzerinde deliklerin bulunması. Bunun amacı ise düşmana kızgın yağ dökebilmek. Ayrıca Kapadokya’daki bütün yeraltı şehirlerinin taş kapıları dışarıda yapılarak içeriye sokulmuş halde ama buradaki taş kapılar içeride.

3. Mazı Yeraltı Şehri

Ürgüp’e 18 kilometre mesafede yer alan Mazı Yeraltı Şehri’nin 8 katı ve 6000 kişilik kapasitesi bulunuyor. Antik adı Mataza olan yeraltı şehrinin farklı yerlerde dört girişi var. Bu yeraltı şehrini diğerlerinden ayıran bir özelliği de gösterişli bir kilisesinin olması. Çatı kısmında mezarlar bulunuyor.

4. Kaymaklı Yeraltı Şehri

Nevşehir’e 20 kilometre mesafedeki Kaymaklı Kasabası’nda bulunan Kaymaklı Yer Altı Şehri, Derinkuyu Yeraltı Şehri’nin yarısı kadar büyüklükte, 5.000 kişi kapasiteli ama yine de en önemli yeraltı şehirlerinden. Tarihinin Frigler’e dayandığı tahmin ediliyor. Sekiz katlı bir yapıya sahip olan yer altı şehrinin ilk katı erken döneme ait. Sekiz katı olsa da sadece dört katı ziyarete açık.

5. Tatlarin Yeraltı Şehri

Nevşehir’in Acıgöl ilçesine 10 kilometre mesafede yer alan Tatlarin Yeraltı Şehri’nin 2 katı gezilebiliyor. Diğerlerinden farkı tuvaletlere sahip olması. Buranın diğer yeraltı şehirlerine göre geniş, çok kiliseli ve büyük kilerli olması, buranın bir manastır kompleksi olabileceğine işaret ediyor.

Ihlara Vadisi

Ihlara Vadisi, Nevşehir sınırlarında kalan peri bacalarından sonra Kapadokya bölgesinde en çok ziyaret edilen yerlerinden. Bu vadi Hasandağı’nın volkanik lavlarından ve Melendiz Çayı’nın dalgalarının aşındırmasına kadar yüzlerce yıllık süreçten sonra bugünkü halini almış. 14 kilometrelik uzunluğu ve 120 metrelik genişliğiyle dünyanın en büyük kanyonları arasında sayılıyor. Ki tek önemi sayılardaki üstünlüğüyle değil. Kayalık yapısı, gizli saklı bir sürü mağaraya ev sahipliği yapmasıyla, Hristiyanlığın erken dönemlerinde keşişlerin ibadet ve sığınma amacıyla kullandığı bir vadi olmasıyla da kıymetli. Burayı gezerken vadideki kiliselerde İncil’den sahneleri yansıtan fresklere denk gelebiliyorsunuz. Yalnız ortalama bir 400 basamağı inip çıkmanız gerektiğini belirtelim.